The Krah: «Το γκράφιτι είναι έγκλημα μόνο όταν σε πιάσουν»
Συνέντευξη με τον πιο αντισυμβατικό graffiti artist της πόλης
Ο Demitri Krah ή απλώς The Krah, όπως είναι ευρέως γνωστός, αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές φυσιογνωμίες της street art στη χώρα μας. Ο αντισυμβατικός αυτός Έλληνας καλλιτέχνης, που γεννήθηκε στην Αγγλία και μεγάλωσε στην Αθήνα, κινείται στο χώρο του σουρεαλισμού και έχει ήδη πίσω του μια αξιοσημείωτη διαδρομή διεθνώς. Πέρα από τις εντυπωσιακές τοιχογραφίες, τις οποίες ίσως έχεις συναντήσει στο κέντρο της πρωτεύουσας, εκθέτει επίσης πίνακές του σε γκαλερί τόσο της Ελλάδας, όσο και του εξωτερικού.
Η αρχή της καλλιτεχνικής του διαδρομής έγινε στη χώρα μας αρκετά χρόνια πριν. Ξεκίνησε να κάνει έργα στους αθηναϊκούς δρόμους, όντας από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με σχέδια χαρακτήρων, τα οποία φιλοτεχνούσε στους συρμούς των τρένων. Τα πολύχρωμα βαγόνια ήταν το πρώτο πράγμα που του έκανε «κλικ» στο ξεκίνημά του, όπως μας λέει: «Γύρω στα μέσα της δεκαετίας του ‘90, μαζί με τον αδελφό μου, σε έναν σταθμό τρένου, είδαμε μπροστά μας να περνούν βαγόνια που ήταν κυριολεκτικά γεμάτα χρώμα. Μας ενθουσίασε πάρα πολύ η ιδέα κάποιος να δημιουργεί μέσα από τον βανδαλισμό. Η έμπνευσή μου προέρχεται από τα comics, την punk μουσική, το skateboarding και άλλες υποκουλτούρες της εποχής. Όταν περιγράφουν τα έργα μου, πολλοί διακρίνουν το ονειρικό στοιχείο και την ψυχεδέλεια».
Τα μέρη που προτιμά να δουλεύει πρέπει να πληρούν τα εξής κριτήρια: να είναι εγκαταλελειμμένα, να χρειάζονται ανανέωση και φρεσκάρισμα. Απρόοπτα και δυσκολίες πάντα υπήρχαν στην πορεία του, όπως εξομολογείται, αλλά τίποτα δεν έκαμψε το πάθος για την τέχνη του. «Στην αρχή για να μην φαινόμαστε βάφαμε βράδυ. Ύστερα για να δημιουργούμε με περισσότερη λεπτομέρεια και άνεση, ρισκάραμε και βγαίναμε την ημέρα. Τα απρόοπτα είναι βασικό κομμάτι της τέχνης μας και -όπως οι περισσότεροι- έχουμε κυνηγηθεί, έχουμε φάει και λίγο ξύλο. Όμως, συνεχίζουμε ακάθεκτοι».
Για να ολοκληρώσει ένα έργο του χρειάζεται κατά μέσο όρο 4-5 ώρες, αλλά αυτό εξαρτάται πάντα και από άλλους αστάθμητους παράγοντες, όπως το κατά πόσο χαλαρή ή όχι είναι η κατάσταση στο σημείο, και φυσικά το θέμα. Όσο για τον κόσμο και τους ανθρώπους του νόμου που τον προσεγγίζουν κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του, μας λέει: «Συνήθως σου προτείνουν δικές τους ιδέες, σου λένε πώς το οραματίζονται και τι θα ήθελαν σαν θεματολογία. Δεν είχα κάποια άσχημη εμπειρία στην πορεία μου. Αντιθέτως, μου έχει συμβεί αστυνομικοί να βγάζουν selfie μπροστά στο έργο μου». Φυσικά, ο κίνδυνος για μπλεξίματα με το νόμο πάντα υπάρχει για όσους ασχολούνται με την τέχνη του δρόμου, αλλά «το γκράφιτι είναι έγκλημα μόνο όταν σε πιάσουν», όπως σημειώνει μεταξύ σοβαρού κι αστείου.
Μιλώντας για την ανάγκη που τον οδήγησε στην εν λόγω τέχνη, ο Demitri αναφέρεται στα μεγαλεπήβολα σχέδια του πρώτου καιρού: «Όταν αρχίσαμε φαινόταν απίθανο να βρεθεί ένας graffiti artist σε καλλιτεχνικούς κύκλους λόγω του παράνομου χαρακτήρα του. Θέλαμε να φύγουμε από τα όρια της γειτονιάς και να αφήσουμε τα ίχνη μας. Να μετατρέψουμε τους τοίχους της πόλης σε μια τεράστια γκαλερί».
Στη συνέχεια, ερωτηθείς για το πώς επηρεάζει η τέχνη του τις περιοχές που επιλέγει για να φιλοτεχνήσει τα έργα του και αν έχει ασχοληθεί με κατά παραγγελία έργα σε περιοχές που έχουν υποστεί «εξευγενισμό» (gentrification), υποστηρίζει: «Κάποιοι πιστεύουν πως το γκράφιτι υποβαθμίζει μια περιοχή και την κάνει να δείχνει πιο επικίνδυνη, για άλλους όμως είναι trendy. Έχω βάψει στο κέντρο της πόλης και ήρθαν μαγαζάτορες με κεράσματα για να μας ευχαριστήσουν που ομορφύναμε την περιοχή τους. Έχω ζωγραφίσει και με χρηματική αμοιβή σε τέτοιες περιπτώσεις ανάδειξης γειτονιάς. Από την άλλη, υπάρχει η θεωρία του σπασμένου παραθύρου που λέει πως αν γίνει η αρχή με ένα γκράφιτι σε μια περιοχή, θα ανέβει παράλληλα και η εγκληματικότητα, κάτι που δεν ισχύει. Όπως για παράδειγμα στου Ψυρρή, που παρατηρούμε τοίχους γεμάτους γκράφιτι».
Για ποιο λόγο, όμως, οι street artists επιλέγουν τις υποβαθμισμένες περιοχές για να κάνουν τα έργα τους; «Στο Κολωνάκι αν πας και βάψεις, θα σε δέσουν σε δύο λεπτά. Στο Μεταξουργείο, δίπλα στους οίκους ανοχής, δύσκολα κάποιος θα ασχοληθεί με εσένα», μάς εξηγεί χωρίς δεύτερη σκέψη ο Demitri. Αλλά στην πραγματικότητα, η τέχνη του γκράφιτι δεν ξεκίνησε στη χώρα μας από περιοχές υποβαθμισμένες και κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων, σημειώνει. Κάθε άλλο. Και αυτό ίσως είναι κάτι που δεν γνωρίζουν πάρα πολλοί. «Η αλήθεια είναι ότι το γκράφιτι ξεκίνησε στην Ελλάδα στην αρχή των ‘80 από τα βόρεια προάστια λόγω των ξενόγλωσσων ιδιωτικών σχολείων που είχαν πιο πολλές επιρροές από Αμερική και Γαλλία».
Κατά τα άλλα, είναι πεπεισμένος πως η τέχνη του αποτελεί ένα εργαλείο έκφρασης και δηλώνει πως αν χρειαστεί να πάρει θέση για κάποιο πολιτικό θέμα, θα το κάνει μέσω αυτής. Επίσης, για το γεγονός ότι ορισμένοι κατηγορούν τους street artists ως βάνδαλους, ξακαθαρίζει ότι «πολλές φορές πρέπει να καταστρέψεις για να μπορέσεις να δημιουργήσεις κάτι καλύτερο». Από την άλλη, δεν κρύβει ότι βανδαλισμούς δέχονται επίσης και τα έργα των καλλιτεχνών του δρόμου, και μάλιστα κάποιες φορές για θρησκευτικούς λόγους. Μια τέτοιου είδους δυσάρεστη εμπειρία έχει και ο ίδιος: «Σε έργα μου που η θεματολογία τους είχε μυθολογικά όντα, κάποιοι “καλοί χριστιανοί” τα βανδάλισαν λόγω της άποψης πως εικόνιζαν άλλους θεούς. Η Ιστορία κάνει κύκλους».
Ολοκληρώνοντας την άκρως ενδιαφέρουσα συζήτηση, τον ρωτήσαμε αν στην πολυάριθμη εργογραφία του υπάρχουν κάποια δημιουργήματά του, για τα οποία είναι περισσότερο υπερήφανος. Όπως είπε, κάθε έργο του είναι υπεύθυνο για τον καλλιτέχνη και άνθρωπο που έχει γίνει σήμερα. Το παρελθόν είναι υπεύθυνο για τη σημερινή του υπόσταση. «Όλα είναι κομμάτια της εξέλιξής μου», κατέληξε.
Μπορείτε να γνωρίσετε καλύτερα τον καλλιτέχνη και να δείτε περισσότερα έργα του στην προσωπική ιστοσελίδα του https://thekrah.wixsite.com/thekrahartist και στον λογαριασμό του στο Instagram @thekrah.