Τσε Γκεβάρα, ένας θρύλος πιο επίκαιρος από ποτέ
Θεωρώ ότι είναι χρέος μου και θα ήταν μεγάλη παράλειψη, αν δεν περιελάμβανα σ’ αυτήν εδώ τη στήλη τον σύγχρονο θρύλο, τον πιο τραγουδισμένο άνδρα, το σύμβολο της εποχής μας, τον Τσε, που απέδειξε έμπρακτα ότι τα όνειρα της καρδιάς είναι εφικτό να πραγματοποιηθούν, φτάνει να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου και να μπορείς να το μεταδόσεις και στους άλλους.
Για μας είναι λόγος ιερός και υποχρέωση απαραβίαστη, να στοχασθούμε και να αναπολήσουμε το χαμένο παράδεισο, μα και να αναρωτηθούμε τι φταίει και πρέπει να συνεχίζουμε να υποφέρουμε στο πέρασμα των χρόνων. Είναι αποτέλεσμα μιας νομοτελειακής συνέχειας, ή μια στρεβλή λειτουργία του μυαλού μας;
Είναι ιδίωμα της ανθρώπινης φύσης μας, κατά διαστήματα να γεννιούνται κάποιοι φωτισμένοι άνθρωποι, που με τις πράξεις τους μας βγάζουν από τον λήθαργο και την αποχαύνωση. Ένας τέτοιος ήταν και ο Τσε. Ένας λαϊκός αγωνιστής χωρίς όρια και χωρίς σύνορα. Και είναι αποδεδειγμένο ότι όταν οι λαοί καθοδηγούνται από προικισμένους ανθρώπους, μπορούν να μεγαλουργήσουν. Ρομαντικός και ιδεολόγος, αγωνίσθηκε στην πρώτη γραμμή και με το παράδειγμά του παρέσυρε τους συντρόφους του και τους έφερε στη θέση του νικητή.
Έδειξε την πραγματικότητα και τα αδιέξοδα των κοινωνιών μας, που μας οδηγούν σε ένα δρόμο χωρίς προοπτική και ελπίδα. Βοήθησε τους συνανθρώπους του να αποκτήσουν αισιοδοξία, στόχους και οράματα. Έδωσε μάχες απέναντι στο κατεστημένο, τη μιζέρια, τις αγκυλώσεις, και τις ανασφάλειες της ύπαρξής μας και νίκησε. Γιατί αυτό ακριβώς είναι το σύμβολο Τσε Γκεβάρα. Ο ανώτερος άνθρωπος, που δεν κουράζεται με τίποτα προκειμένου να βοηθήσει τον σύντροφό του, τον συνάνθρωπό του, την κοινωνία, να δει και να αποφασίσει τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει, μέσα από τις αντικειμενικές συνθήκες που υπάρχουν και όχι από ψευδεπίγραφες καταστάσεις που δημιουργούν εκείνοι που δεν κουράστηκαν ποτέ, αλλά σφετερίσθηκαν το χρήμα, που άλλοι έχουν δουλέψει. Γιατί αυτός ο δρόμος δεν μπορεί να είναι άλλος, από την ανεξαρτησία, τον σεβασμό στον συνάνθρωπό μας και στο περιβάλλον, την ισονομία και την αγάπη. Δεν μπορεί να είναι η υποτέλεια, ο καταναγκασμός στην εργασία, ο εξαναγκασμός της συνείδησης και τελικά η ανισοκατανομή του παραγόμενου πλούτου. Σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να γεννιόμαστε διαφορετικοί και δεν είμαστε, έστω και αν κάποιοι λίγοι, με σκοπό την διαιώνιση εξουσίας, τραβούν διαχωριστικές γραμμές αίματος.
Σήμερα, 44 χρόνια μετά το θάνατό του, το σύμβολο Τσε φαντάζει πιο επίκαιρο και πραγματικό από ποτέ. Παρά τη φαινομενική άνοδο της κοινωνίας μας, τον πλούτο της γης τον καρπώνονται λίγοι άνθρωποι, οι οποίοι το θεωρούν και δεδομένο ότι τους ανήκουν τα πάντα και έχουν αναφαίρετο το δικαίωμα να καθορίζουν τις εξελίξεις. Φυσικό επόμενο είναι να μας χρησιμοποιούν όπως αυτοί αντιλαμβάνονται και να κερδίζουν κατά πως γουστάρουν, χωρίς να μας δίνεται καμιά δυνατότητα επιλογής. Ως λογική συνέπεια έρχεται η ανεργία, η κερδοσκοπία και τελικά η απόλυτη διαφθορά. Φαίνεται λοιπόν καθαρά πως τα οράματα του Τσε για αξιοκρατία, για μόρφωση, για κοινωνική δικαιοσύνη και όλα τα δικαιώματα που πρέπει να έχει ο κάθε έντιμος άνθρωπος αυτής της γης είναι κάτι πάρα πάνω από υπαρκτά και αναγκαία αν θέλουμε να έχουμε συνέχεια και να ζούμε αρμονικά σε μια ευνομούμενη κοινωνία.
Αναδημοσιεύω το συγκινητικό αποχαιρετιστήριο γράμμα του Τσε Γκεβάρα προς τον Φιντέλ Κάστρο.
________________________________________
Γράφτηκε: 3 Οκτώβρη 1965
Πηγή: «Κείμενα», Σύγχρονη Εποχή 1988
Μετάφραση: Χρ. Πάντζου
________________________________________
Φιντέλ,
Αυτή τη στιγμή θυμάμαι πολλά πράγματα-όταν σε γνώρισα στο σπίτι της Μαρίας-Αντωνίας, όταν μου πρότεινες να σε ακολουθήσω, την ένταση της προετοιμασίας. Μια μέρα ήρθαν και μας ρώτησαν ποιος θα έπρεπε να ειδοποιηθεί σε περίπτωση θανάτου μας. Τότε συνειδητοποιήσαμε την πιθανότητα αυτή. Αργότερα μάθαμε ότι ήταν αλήθεια, ότι σε μια επανάσταση νικά κανείς ή πεθαίνει (αν είναι πραγματική). Πολλοί σύντροφοι έπεσαν στην πορεία προς τη νίκη.
Σήμερα τα πάντα έχουν ένα λιγότερο δραματικό τόνο, επειδή είμαστε πιο ώριμοι, αλλά το γεγονός επαναλαμβάνεται. Αισθάνομαι ότι έχω κάνει το καθήκον μου προς την Κουβανέζικη επανάσταση, στο έδαφός της, και αποχαιρετώ εσένα, τους συντρόφους, το λαό σου ο οποίος είναι τώρα δικός μου.
Παραιτήθηκα επίσημα από τις θέσεις μου στην ηγεσία του κόμματος, το πόστο μου σαν υπουργός, το βαθμό μου σα διοικητής και την υπηκοότητά μου. Δεν έχω κανένα πια δεσμό νομικά με την Κούβα. Οι μόνοι δεσμοί που εχω είναι άλλης φύσεως-αυτοί που δεν σπάνε όπως οι διορισμοί σε πόστα.
Ανασκοπώντας τη ζωή μου, πιστεύω ότι δούλευα με αρκετή τιμιότητα και αφοσίωση για να εδραιώσω την επαναστατική κατάκτηση.Το μόνο μου σοβαρό λάθος ήταν το ότι δεν σου έδειξα αρκετή εμπιστοσύνη απ' τις πρώτες στιγμές στη Σιέρα Μαέστρα και το ότι δεν κατάλαβα αρκετά γρήγορα τις ηγετικές και επαναστατικές σου ικανότητες. Έζησα υπέροχες στιγμές δίπλα σου και αισθάνομαι την τιμή να ανήκω στους ανθρώπους σου στις λαμπρές μα λυπημένες μέρες της κρίσης της Καραϊβικής. Λίγοι πολιτικοί είναι στις μέρες μας τόσο λαμπροί όσο εσύ. Είμαι επίσης περήφανος που σε ακολούθησα χωρίς δισταγμό, που ταυτίστηκα με τον τρόπο που σκέφτεσαι και που εκτιμάς τους κινδύνους.
Άλλα έθνη του κόσμου χρειάζονται τις ταπεινές μου προσπάθειες συμπαράστασης. Μπορώ να κάνω αυτό που εσύ δεν μπορείς λόγω της ευθύνης σου στην αρχηγία της Κούβας, και έφτασε ο καιρός να αποχωριστούμε.
Πρέπει να ξέρεις ότι αυτό το κάνω με ανάμεικτα συναισθήματα. Αφήνω εδώ την πιο αγνή μου ελπίδα σαν χτίστης και σαν αγαπημένος αυτών που λατρεύω. Και αφήνω τους ανθρώπους που με δέχτηκαν σα γιο. Αυτό πληγώνει ένα μέρος της ψυχής μου. Μεταφέρω στα πεδία των νέων μαχών την πίστη ότι με δίδαξες, το επαναστατικό πνεύμα του λαού μου, το αίσθημα της εκπλήρωσης ενός απ' τα πιο ιερά καθήκοντα: να πολεμάς όπου και να είσαι τον ιμπεριαλισμό. Αυτό είναι μια πηγή δύναμης και ακόμη, γιατρεύει τις βαθύτερες πληγές.
Δηλώνω για άλλη μια φορά ότι απαλλάσσω την Κούβα από κάθε ευθύνη, εκτός απ' αυτή που προέρχεται απ' το παράδειγμά της. Αν ο θάνατος με βρει κάτω από άλλους ουρανούς, η τελευταία μου σκέψη θα είναι γι αυτό το λαό και ειδικά για σένα.
Είμαι ευγνώμων για τη διδασκαλία και το παράδειγμά σου, στο οποίο θα προσπαθήσω να σταθώ πιστός μέχρι τις τελικές συνέπειες των πράξεών μου. Πάντα ταυτιζόμουν με την εξωτερική πολιτική της επανάστασής μας, όπως και συνεχίζω. Όπου κι αν βρίσκομαι, θα αισθάνομαι την ευθύνη του να είσαι Κουβανός επαναστάτης και σαν τέτοιος θα συμπεριφέρομαι. Δεν λυπάμαι που δεν άφησα τίποτα υλικό στη γυναίκα και τα παιδιά μου. Είμαι ευτυχισμένος που έγινε έτσι. Δε ζητώ τίποτα γι αυτούς γιατί το κράτος θα φροντίσει να έχουν αρκετά για να ζήσουν και να μορφωθούν. Θα είχα πολλά να πω σ' εσένα και το λαό μας, αλλά αισθάνομαι ότι είναι άχρηστα. Οι λέξεις δεν μπορούν να εκφράσουν αυτό που θα ήθελα και δεν υπάρχει λόγος να ξοδεύω σελίδες.
Πάντα μπροστά για τη νίκη!
Πατρίδα ή θάνατος!
Σε αγκαλιάζω με όλο τον επαναστατικό μου ζήλο.
