Μια προσωπική άποψη για τον πόνο
Τίτλος τραγουδιού: "A pena" (μετάφραση «ο πόνος»)
Μια προσωπική άποψη για τον πόνο με αφορμή αυτό το τραγούδι
«Πολλά έχουν ειπωθεί για τον πόνο, γιατί πολλά είναι τα "πρόσωπά" του και τα θύματά του», διαπίστωσα με επαγωγικό συλλογισμό καθώς λιαζόμουν με περίσσια ραστώνη (μέχρι που κάηκα σαν αστακός και κατέληξα να πονώ και εγώ). Εκείνη την ημέρα έτυχε να με τριβελίζει και η νιτσεϊκή προτροπή «να επιδιώκεις τον όσο δυνατόν λιγότερο πόνο στη ζωή σου, τότε θα βρεις την ευτυχία και όχι με τη χαρά γιατί η χαρά ενέχει πόνο». «Ωραία», σκέφτηκα, «είναι αντιληπτό το αναπόφευκτο του πόνου. Είναι δυνατόν έστω να τον ανακουφίσουμε;».
Η απάντηση βρισκόταν μπρος στα μάτια και μέσα στα αυτιά μου (καθώς άκουγα το τραγούδι που σας παραθέτω και το οποίο ουσιαστικά «ασπάζεται» το δόγμα του Νίτσε περί ατομικής ευθύνης έναντι στον πόνο που θα αναλύσω).
Το παραπάνω απόσταγμα της φιλοσοφίας του Νίτσε έχει τη μορφή της προτροπής – συμβουλής (θυμίζω τα λόγια του: «να επιδιώκεις» - προτρεπτική υποτακτική). Τώρα, η λέξη «συμβουλή» προέρχεται από το ρήμα «συμβουλεύω», δηλαδή αποφασίζω (=ρ. Βουλεύω) μαζί (=πρόθεση συν) με κάποιον για κάτι. Και για να είμαι σε θέση να αποφασίσω για κάτι σημαίνει ότι έχω τη δύναμη να του επιβληθώ. Άρα έμμεσα ο φιλόσοφος μάς λέει ότι εμείς αποφασίζουμε για τον πόνο. εμείς τον ελέγχουμε και όχι αυτός εμάς. Ναι, μπορεί να μας «επέλεξε τυχαία» («Κακούργα μοίρα μοχθηρή / εσύ να `χεις το κρίμα / που κάθισες και διάλεξες / εμένανε για θύμα». Από το παραδοσιακό τραγούδι «πονώ και αναστενάζω», με γνωστότερη εκτέλεση αυτή της Μπέλλου). Όμως έχουμε καλούς οιωνούς, παρά την ατυχία μας. Και τι εννοώ; Μπορούμε να νικήσουμε τον πόνο. Και σε περιπτώσεις που μειονεκτούμε ως Δαβίδ έναντί του, μπορούμε τουλάχιστον να τον πλήξουμε και να τον περιορίσουμε (και να αισιοδοξείτε γιατί ο Δαβίδ νικά τελικά το Γολιάθ). Θα προτρέξετε να πείτε ότι αυτή η προσπάθεια αναμέτρησης με τον πόνο απαιτεί κόπο, δηλαδή ένα είδος πόνου.
Σε αυτόν τον υποθετικό μας διάλογο, θα συμφωνήσω με την άποψή σας. Όντως «ο πόνος θέλει πόνο». Γιατί για να εξουδετερώσεις κάτι, το πράττεις με το αντίθετό του. Βλέπε στη φυσικοχημεία την περίπτωση εξουδετέρωσης οξέος. Η εξουδετέρωση του επιβλαβούς οξέος γίνεται με την αντίθετη ως προς τις ιδιότητες βάση. Π.χ. όταν σε τσιμπήσει μια μέλισσα, το δηλητήριο είναι οξύ και η φαρμακευτική αλοιφή είναι βάση. Πονά η επαφή πληγής-φαρμάκου, όμως γιατρεύεσαι εν τέλει, συνεχίζεις να ζεις. Έτσι και στην περίπτωσή μας: ο πόνος που καταδυναστεύει τη ζωή μας θα νικηθεί με κόπο. Ο κόπος θα πονέσει το σώμα και την ψυχή μας, όμως θα επιτύχει έτσι τον αντίθετο από το πόνο σκοπό• θα μάς επιτρέψει να ζήσουμε πραγματικά και όχι έναν βίο ουσιαστικά αβίωτο που έτσι τον κάνει ο πόνος.
Επομένως, δεν πρέπει να βυθιζόμαστε στην αβελτηρία και να στερούμαστε από επιλύσιμα προβλήματα, όπως είναι ο πόνος, την πλήρη απόλαυση του ανεκτίμητου αγαθού της ζωής. Αυτό μας λέει στους στίχους του και το κορσικανικό τραγούδι "a pena" (μεταφρασμένοι οι στίχοι): «η καρδιά μου ριγεί από πόνο / κάθε ζωή πρέπει να προχωράει / τι κρίμα να την σταματάς» και είναι στίχοι που μας «κράζει» (σαν τις σειρήνες που εικάζεται ότι ζούσαν εκεί) ένας λαός που «πόνεσε» από τον επεκτατισμό πολλών χωρών καθώς απώλεσε την ανεξαρτησία του.
