Το χαμένο συναίσθημα της παλιάς φωτογραφίας
Η τεχνολογία είναι ωραίο πράγμα. Ένα απαράμιλλο θέλγητρο για τον άνθρωπο, που τον σαγηνεύει και βελτιώνει τη ζωή του. Την κάνει όχι μόνο ευκολότερη, αλλά προσφέρει δυνατότητες που ξεπερνούσαν κάθε φαντασία πριν λίγες δεκαετίες.
Είναι όμως και ψυχρή η τεχνολογία, σε σημείο που μερικές φορές μας κάνει να αναπολούμε το παρελθόν νοσταλγικά. Γυρνάμε πίσω σε εποχές που κάποια πράγματα ήταν πιο απλά, λιγότερο εντυπωσιακά, αλλά πιο ζωντανά και με περισσότερο συναίσθημα.
Τρανό παράδειγμα αποτελεί η τέχνη της φωτογραφίας. Θυμάμαι σαν χθες την επαφή μου με την παλιά αναλογική μηχανή που είχα στην κατοχή μου πριν αρκετά χρόνια. Τότε που γέμιζες το φιλμ και έσπευδες κάθε φορά να εμφανίσεις τις φωτογραφίες, αγωνιώντας «αν βγήκαν καλές».
Κάποιες από αυτές ήταν δυστυχώς κουνημένες, μερικές μπορεί να είχαν πετύχει το μοντέλο με κλειστά μάτια και άλλες ήταν πιο μακρινές απ’ ότι έπρεπε, είχαν αλλοιώσεις, χρωματικές ατέλειες και διάφορα ακόμα προβλήματα και αστοχίες. Όμως, μου άρεσαν όλες ανεξαιρέτως γιατί είχαν τη δική τους αξία και μια μοναδική μαγεία, από την πρώτη μέχρι την τελευταία.
Στο σπίτι μου έχω ένα σωρό τέτοιες φωτογραφίες που βρίσκονται αποθηκευμένες σε διάφορα σημεία και τις φυλάσσω σαν κόρη οφθαλμού. Αποτελούν για μένα ιστορικά ντοκουμέντα μιας άλλης εποχής, που έχει περάσει ανεπιστρεπτί.
Μιας εποχής που δεν υπήρχε η πολυτέλεια για συνεχόμενη λήψη φωτογραφιών (burst mode), εν αντιθέσει με σήμερα που μπορούμε να φωτογραφίζουμε δεκάδες πόζες σε λίγα δευτερόλεπτα χωρίς να μας νοιάζει το κόστος. Δεν υπήρχε φυσικά ούτε η δυνατότητα να θυσιάσουμε μερικές φωτογραφίες δοκιμαστικά, αλλά ούτε και να διορθώσουμε μετά στο Photoshop τις όποιες ατέλειες.
Σήμερα, οι κακές φωτογραφίες είναι εφικτό με λίγα κλικ να γίνουν επιτυχημένες και όσες είναι αξιόλογες μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε έργα τέχνης, σε πραγματικά φωτογραφικά κομψοτεχνήματα.
Οι φίλοι μας οι φωτογράφοι κάνουν θαύματα πλέον με όλες αυτές τις τεχνολογικές δυνατότητες, ωστόσο αντιμετωπίζουν κι εκείνοι πάρα πολλά προβλήματα εξαιτίας όχι μόνο της προόδου της τεχνολογίας στη φωτογραφία, αλλά και της κρίσης που τη συνοδεύει τα τελευταία χρόνια.
Εξάλλου, στις μέρες μας μπορούν πια οι πάντες να είναι εν δυνάμει φωτογράφοι, κυκλοφορώντας με ένα κινητό στο χέρι και απαθανατίζοντας κάθε στιγμή της ζωής τους. Μάλιστα, με τις mobile εφαρμογές που διατίθενται ακόμα και δωρεάν, μια στοιχειώδης επεξεργασία γίνεται χωρίς σχεδόν καθόλου γνώσεις.
Και μετά, οι φωτογραφίες παίρνουν τον δρόμο για τα κοινωνικά δίκτυα κατά εκατοντάδες από τους χρήστες. Το μάτι έχει πια συνηθίσει να βλέπει παντού και συνεχώς φωτογραφίες, ακόμα και σχεδόν real time, πράγμα που -αναπόφευκτα- δημιουργεί μια απομάγευση της φωτογραφικής τέχνης.
Όχι τόσο βέβαια για τις παλιότερες γενιές, αλλά για τις νεότερες, που στην πλειοψηφία τους δεν θα νιώσουν εύκολα εκείνο το μοναδικό συναίσθημα της σπάνιας φωτογραφίας, που είχε μοναδική θέση στην καρδιά μας. Όπως δεν θα νιώσουν τη μοναδική αξία του δίσκου βινυλίου στη μουσική ή ακόμα και τη λαχτάρα που νοιώθαμε όταν συγκεντρώναμε εκείνα τα πρώτα CD που έβγαιναν στην αγορά, πολύ πριν τα mp3 μπουν για τα καλά στη ζωή όλων μας, καταστρέφοντας εκείνη την ιεροτελεστία που βιώναμε όταν ξεφυλλίζαμε τα συνοδευτικά βιβλιαράκια με τους στίχους.
Θα μου πείτε, κάποιοι κάνουν τέχνη και κάποιοι άλλοι βγάζουν απλά φωτογραφίες. Σωστό. Όπως σε όλα τα πράγματα, έτσι και στη φωτογραφία οι αξίες βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια, βαθύτερα. Ο τρόπος που βλέπεις την πραγματικότητα, κάνει και τη διαφορά.
Γι’ αυτό και η τέχνη της φωτογραφίας παραμένει ζωντανή. Όπως και όλες οι πραγματικές αξίες της ζωής μας. Εκείνες οι αξίες που ξεπερνούν την επιφανειακή υλική υπόσταση και προσφέρουν στους μυημένους μια διαφορετική ομορφιά. Μια θεόπνευστη ομορφιά που μόνο εκείνοι είναι ικανοί να αντικρύσουν.
