Τα ασβεστοκάμινα
Το χωριό μου, ο Πιτροφός, ήταν ο τόπος παραγωγής ασβέστη έως και τα μέσα του περασμένου αιώνα στην Άνδρο. Μέχρι και τη δεκαετία του ’70 συνεχιζόταν αυτή η δραστηριότητα και ήταν ένα σημαντικό πρόσοδο για τους κατοίκους εξού και πήραν το προσωνύμιο «ασβεστάδες». Αυτό οφειλόταν στο πολύ καλό μάρμαρο, κατάλληλο για ασβέστη που έχει η περιοχή.
Στη δεκαετία του ‘60 ένας συγχωριανός μου, ο Αντώνης Παπιδάς, που ήταν ταχυδρόμος και είχε δει τα πιο σύγχρονα καμίνια της Αθήνας, έφτιαξε ένα σε μόνιμη τοποθεσία. Αυτό το κτίσμα έγινε στην τοποθεσία Αγία Θέκλη και σώζεται μέχρι και σήμερα. Η λειτουργία του σταμάτησε νωρίς εξαιτίας κάποιων δυσκολιών εκείνης της εποχής.
Η εργασία του καμινάρη ήταν πολύ κοπιαστική και επίπονη. Για το καμίνιασμα, συμφωνούσε μία ομάδα δέκα ατόμων, αποφάσιζε για το χώρο που θα γινόταν, σε νέο ή παλαιό λάκκο, ανάλογα με την εκτίμηση των δεδομένων (μάρμαρο, ξύλο, καιρικές συνθήκες κτλ.). Κατόπιν αποφασιζόταν ο καταμερισμός της εργασίας: Άλλοι στο χτίσιμο, άλλοι στην εξόρυξη του μαρμάρου και το κουβάλημα, άλλοι στην προμήθεια των ξύλων κτλ. Ουσιαστικά, καθένας ήξερε τη δουλειά του. Είχαν φτιάξει καμίνια και καμίνια και όπως σε όλες τις εργασίες την εποχή εκείνη, υπήρχε αλληλοβοήθεια και αλληλεγγύη.
Το καμίνι ήταν ένα κυκλικός λάκκος μέσα στη γη διαμέτρου 1,5-2 μέτρων, ανάλογα με την ποσότητα του ασβέστη που ήθελαν να παραχθεί. Το κτίσιμο άρχιζε από την επιφάνεια του εδάφους και μέχρι περίπου 1 μέτρο με πέτρα κοινή. Αυτή ήταν η εξωτερική πλευρά. Μετά κτιζόταν το εσωτερικό του λάκκου και περίπου και για 1 μέτρο. Αυτή ήταν η πατούρα πάνω στην οποία θα κτιζόταν στη συνέχεια το μάρμαρο. Στο πλάι και χαμηλά στο λάκκο έμενε μία μικρή πόρτα για να τροφοδοτείται με ξύλα η φωτιά. Το μάρμαρο κτιζόταν κατακόρυφα, έτσι ώστε να θερμαίνεται καλύτερα. Όσο προχωρούσε ο τοίχος κατακόρυφα, έκλεινε προς το εσωτερικό, έτσι ώστε τελικά να σχηματιστεί ένας κώνος. Για να γίνει αυτό, ο μάστορας χρησιμοποιούσε πρώτα μικρές πέτρες και προς την κορυφή μεγαλύτερες μαρμαρόπετρες, τις λεγόμενες «κατίνες». Στον εξωτερικό χώρο συνεχιζόταν το κτίσιμο με κοινές πέτρες, ώστε να γίνει ένα περίβλημα γύρω από το μάρμαρο για να κρατάει όσο το δυνατόν περισσότερο τη θερμότητα. Το κτίσιμο ήθελε μεγάλη τέχνη γιατί σε περίπτωση που γκρεμιζόταν ήταν διπλός ο κόπος.
Αφού λοιπόν τελείωνε το κτίσιμο, δεν έμενε παρά το ψήσιμο του καμινιού. Αν όλα πήγαιναν καλά και ο καιρός ευνοούσε, μετά από δύο εικοσιτετράωρα ο ασβέστης ήταν έτοιμος. Στη συνέχεια γκρεμιζόταν το περίβλημα και εμφανιζόταν το μάρμαρο που είχε πια ψηθεί και ήταν κάτασπρο. Έρχονταν οι αγωγιάτες να πάρουν το ασβέστη, να τον πουλήσουν στους πελάτες και γινόταν η μοιρασιά του κέρδους. Ήταν η στιγμή της ξεκούρασης! Είχαν ήδη περάσει περίπου δέκα ημέρες και άλλο ένα καμίνιασμα είχε τελειώσει.
Πλέον μόνο κάτι λάκκοι υπάρχουν στο βουνό για να θυμίζουν την εποχή εκείνη…
Δείτε φωτογραφίες από το ασβεστοκάμινο του Παπιδά στην Άνδρο
https://www.tempo.gr/plus/ston-kosmo-mas/ellada/20655#sigProIdbbbc142aa4
