Οι κατακόμβες του Μισραΐμ
- Κώστας Ρώτας
- ΤΕΧΝΕΣ & ΘΕΑΜΑΤΑ
Το βιβλίο "Η φυλακή της ελευθερίας" του Μίχαελ Έντε αποτελείται από οχτώ μικρές ιστορίες ανεξάρτητες μεταξύ τους. Κάπου στο βιβλίο αναφέρεται ότι είναι "παιδική λογοτεχνία" αλλά οι ιστορίες διαβάζονται άνετα από μεγαλύτερους. "Οι κατακόμβες του Μισραΐμ" είναι μία από αυτές τις ιστορίες, στην οποία αναφέρεται αυτό το κείμενο.
"Οι κατακόμβες του Μισραΐμ" είναι η ιστορία μιας επανάστασης. Ακολουθεί η ιστορία περιληπτικά και μία ανάλυση.
Η Ιστορία
Η ιστορία διαδραματίζεται στις "κατακόμβες του Μισραΐμ" που κατοικούνται από τον "λαό των Σκιών". Οι Ίσκιοι σκάβουν στις κατακόμβες για να παράγουν μία σκόνη που είναι η τροφή τους. Κυβερνήτης των κατακομβών είναι ο Βεχμόθ που με κάποιον άγνωστο τρόπο μπορεί και μιλά ψιθυριστά στους Ίσκιους και τους καθοδηγεί.
Στην πορεία μαθαίνουμε ότι υπάρχουν σε κάποιο μέρος στις κατακόμβες κάτι θερμοκήπια, που παράγουν ένα μανιτάρι, το Γκούλ. Το μανιτάρι αυτό έχει την ιδιότητα να κάνει τους Ίσκιους να μην νιώθουν τον πόνο από την καταπίεση που τους προκαλεί η εργασία που τους βάζει να κάνουν ο Βεχμόθ. Τα θερμοκήπια διοικούνται από την δοκτορέσα Λεβιόθαν, η οποία στην αρχή παρουσιάζεται σαν αντίπαλος του Βεχμόθ αλλά τελικά αποδεικνύεται ότι συνεργάζεται μαζί του.
Ο ήρωας της ιστορίας είναι ένας Ίσκιος, ο Ίβρι, ο οποίος ενώ δούλευε κανονικά όπως οι άλλοι, αρχίζει να αναστατώνεται στον ύπνο του και να βλέπει ότι κάπου στις κατακόμβες υπάρχουν ανοίγματα που οδηγούν έξω από αυτές. Οι αναστατώσεις οφείλονται στο ότι το μανιτάρι δεν έχει επίδραση πάνω του, υπάρχουν κάποιοι ελάχιστοι Ίσκιοι που το μανιτάρι δεν έχει επίδραση πάνω τους. Οι αναστατώσεις αυτές κάνουν τον Ίβρι να σταματήσει να δουλεύει.
Ο Ίβρι οδηγείτε στα θερμοκήπια για να δουλέψει εκεί. Αυτό που κάνει αυτός εκεί είναι να σαμποτάρει τα θερμοκήπια, και έτσι σταματάει η παραγωγή του μανιταριού Γκούλ που κάνει τους Ίσκιους να αντέχουν τον πόνο. Οι Ίσκιοι χωρίς το μανιτάρι δεν αντέχουν να δουλεύουν, επαναστατούν και όλοι οδηγούνται σε αυτά τα ανοίγματα που οραματιζόταν ο Ίβρη και ετοιμάζονται να αποδράσουν από τις κατακόμβες.
Και ενώ είναι έτοιμοι να αποδράσουν, εμφανίζεται και παίρνει τον λόγο ο Βεχμόθ. Τους λέει ότι δεν πρέπει να βγουν έξω από τις κατακόμβες γιατί έξω στο φως του ήλιου οι Ίσκιοι καταστρέφονται (το όνομα Ίσκιοι είναι επειδή καταστρέφονται από τον ήλιο). Τους λέει ότι αφού έχουν έτσι τα πράγματα, το καλύτερο που έχουν να κάνουν είναι να δουλεύουν στις κατακόμβες και να παίρνουν το μανιτάρι για να μην πονάνε. Δυστυχώς όμως το μανιτάρι δεν δουλεύει σε όλους και έτσι θα υπάρχουν Ίσκιοι σαν το Ίβρι που θα υποφέρουν.
Οι Ίσκιοι, αφού ακούσαν το Βεχμόθ, επιλέγουν να μην βγουν από το άνοιγμα και να συνεχίσουν την ζωή τους όπως ήταν. Μόνο ο Ίβρι επιμένει και βγαίνει από το άνοιγμα. Στο τέλος της ιστορίας δεν μαθαίνουμε αν ο Ίβρι έζησε έξω ή αν καταστράφηκε από το φως του ήλιου...
Ανάλυση
Η ιστορία αυτή είναι προφανώς μία μεταφορά. Οι κατακόμβες είναι η κοινωνία. Οι ίσκιοι είναι οι απλοί ανθρώποι ενώ ο Βεχμόθ και η Λεβιάθαν είναι αυτοί που κυβερνούν. Η απλοί ανθρώποι υποφέρουν και χρειάζονται το μανιτάρι για να αντέξουν (μανιτάρι εδώ μπορούμε να σκεφτούμε στην αληθινή κοινωνία κάτι που σε κάνει να αντέχεις την παρούσα κατάσταση). Το μανιτάρι τούς το παρέχουν οι άρχοντες. Σε κάποιους το μανιτάρι δεν δουλεύει, αυτοί είναι που θα θελήσουν να κάνουν την επανάσταση.
Όταν οι επαναστάτες νικούν, βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα δίλημμα. Οι άρχοντες τούς λένε ότι η καινούργια κατάσταση που θέλουν να φτιάξουν είναι καταστροφική και ότι η παλιά κατάσταση είναι η μόνη βιώσιμη για αυτούς. Άρα οι επαναστάτες, εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο. Αυτό είναι και η τελευταία άμυνα των ισχυρών αφότου η επανάσταση έχει νικήσει. Λένε όμως αλήθεια οι άρχοντες ή λένε ένα ψέμα που τους συμφέρει; Στο τέλος της ιστορίας, αυτό το ερώτημα μένει αναπάντητο.
Οι επαναστάτες ξεκινούν την επανάσταση χωρίς να έχουν γνώση των πραγμάτων. Το μόνο που ξέρουν είναι ότι νιώθουν την καταπίεση και θέλουν να αλλάξουν την κατάσταση. Δεν είναι σίγουροι ότι το καινούργιο που έχουν στο μυαλό τους θα είναι καλύτερο.