Πώς να ελέγχεις τα συναισθήματά σου
- Χάρης Μαυροκέφαλος
- ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ
Η αλήθεια είναι ότι κανένας κοινωνικός θεσμός δεν μας έμαθε πώς να ελέγχουμε τα συναισθήματά μας. Ούτε η οικογένεια, ούτε το σχολείο, ούτε φυσικά τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Έτσι, πολλοί άνθρωποι σε καθημερινή βάση βιώνουν δυσάρεστα συναισθήματα, τα οποία δεν γνωρίζουν πώς να τα διαχειριστούν.
Οι περισσότεροι έχουν την πεποίθηση ότι τα συναισθήματά μας προκαλούνται, άμεσα ή αυτόματα, από τα εξωτερικά ερεθίσματα που δεχόμαστε από το περιβάλλον μας. Πιο συγκεκριμένα, αρνητικά ερεθίσματα που προκαλούν άμεσα δυσάρεστα συναισθήματα, θεωρούνται, για παράδειγμα: η απόλυση ατόμου από τη δουλειά του ή η πτώχευση της επιχείρησης του ή ο χωρισμός με τη γυναίκα του ή ο τσακωμός με τους φίλους του. Αντίστοιχα, θετικό ερέθισμα που γεννά άμεσα θετικά συναισθήματα, θεωρείται η προαγωγή ενός ατόμου στη δουλειά του.
Ας αναλύσουμε ένα παράδειγμα, όμως, για να κατανοήσουμε περαιτέρω τη νοοτροπία της πλειοψηφίας. Έστω ότι ένας άνδρας απατήθηκε από τη σύντροφό του, με αποτέλεσμα να χωρίσουν. Αυτός ο άνδρας, αν εκπροσωπούσε την πλειοψηφία, πώς θα αντιδρούσε; Θα στενοχωριόταν, θα είχε νεύρα, θα την κατηγορούσε ότι τον πρόδωσε. Άρα, με βάση τις πεποιθήσεις της πλειοψηφίας, το συμβάν της απιστίας που συνέβη στον εν λόγω άνδρα ήταν αρνητικό, και ως εκ τούτου του προκάλεσε άμεσα σωρεία δυσάρεστων συναισθημάτων, μόλις το πληροφορήθηκε.
Ο λόγος που θα ένιωθε έτσι, παρόλα αυτά, δεν θα ήταν λόγω της απιστίας της γυναικάς του, όπως πολλοί νομίζουν, αλλά λόγω της ερμηνείας του για το συμβάν της απιστίας. Θα ήταν λόγω των σκέψεων που έκανε υποσυνείδητα, δηλαδή, αφότου έμαθε για την απιστία. Θα έκανε, πιθανώς, σκέψεις τύπου: «Πού να ψάχνω τώρα για επομένη… Και ποιος μου εγγυάται ότι και η επομένη δεν θα με… προδώσει;». Ή «θα με “φάει” η μοναξιά».
Αυτές οι σκέψεις του -όσο θα διατηρούνταν και επαναλαμβάνονταν- τι συναισθήματα θα του δημιουργούσαν; Απογοήτευση, στρες, ίσως και κατάθλιψη. Τα συναισθήματα αυτά με τη σειρά τους, τι συμπεριφορές του θα προκαλούσαν; Ουσιαστικά, θα τον ωθούσαν στην απομόνωση και στη μιζέρια, χαρακτηριστικά που ελάχιστους ανθρώπους ελκύουν.
Χωρίς να το καταλάβει, θα είχε μπει ήδη στο λεγόμενο «μαύρο κύκλο», μιλώντας με όρους σύγχρονης ψυχολογίας. Θα είχε μπει, δηλαδή, σε μια κατάσταση σύμφωνα με τη οποία, οι αρνητικές σκέψεις του για το συμβάν που τον επηρέασε, θα του προκάλεσαν κατά σειρά: δυσάρεστα συναισθήματα, κακή συμπεριφορά, κακά αποτελέσματα.
Η πεποίθηση αυτή της πλειοψηφίας όμως είναι λανθασμένη. Δεν μας προκαλούνται άμεσα συναισθήματα από τις καταστάσεις που μας επηρεάζουν -θετικά ή αρνητικά. Αντίθετα, μεταξύ της αντίληψης του εκάστοτε συμβάντος που μας επηρεάζει και των συναισθημάτων, μεσολαβούν οι σκέψεις που κάνουμε. Απλά οι σκέψεις που κάνουμε σε αυτές τις περιπτώσεις, γίνονται υποσυνείδητα και μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, οπότε δεν το αντιλαμβανόμαστε.
Σημασία, λοιπόν, δεν έχει το τι δεχόμαστε ως ερέθισμα από το περιβάλλον, αλλά πώς το ερμηνεύουμε. Σημασία έχει πώς αντιδρούμε σε ό,τι μας συμβαίνει και τι νόημα του δίνουμε. Σημασία, τελικά, έχει ποσό αποτελεσματικά διαχειριζόμαστε συνειδητά αυτά που νιώθουμε, τα συναισθήματά μας.
Τα συμβάντα από μόνα τους δεν έχουν καμία αξία. Καμία αξία δεν έχει το συμβάν της απιστίας της γυναίκας του εν λόγω άνδρα. Την αξία των εκάστοτε καταστάσεων τη δίνει ο καθένας μας.
Τι θα συνέβαινε, λοιπόν, αν ο άνδρας έδινε άλλη ερμηνεία στο συμβάν της απιστίας που τον βρήκε; Θα μπορούσε να σκεφτεί για παράδειγμα: «Εντάξει, ήμασταν μαζί κάμποσο καιρό, όμως τώρα τέλειωσα μαζί της. Είχα, άλλωστε, και κάποιες υποψίες πριν συμβεί ότι κάτι δεν πήγαινε καλά... Τώρα, όμως, είναι ώρα για νέες γνωριμίες, νέα ραντεβού, νέες εμπειρίες, περιπέτειες και απολαύσεις. Και πού ξέρω; Μπορεί να βρω και κάποια καλύτερη που να έχει περισσότερο χιούμορ ή να ξέρει τουλάχιστον… να μαγειρεύει!».
Ποια νοοτροπία από τις δυο πιστεύετε ότι θα οδηγούσε τον άνδρα σε καλύτερα αποτελέσματα στη ζωή του; Με ποια θα είχε περισσότερες πιθανότητες να βρει νέα ερωμένη; Μην απαντήσετε, ρητορικό ήταν το ερώτημα.
Ωστόσο, κάποιοι θα διαφωνούσαν λέγοντας: «Μα, αν σε κάποιον συνέβη κάτι άσχημο, γιατί να σκεφτεί αισιόδοξα; Φυσιολογικό θα ήταν να σκεφτεί απαισιόδοξα σε αυτή τη περίπτωση». Θα απαντούσα, όμως, ως εξής: «Θα μπορούσε να σκεφτεί και απαισιόδοξα. Αλλά τι θα κερδίσει έτσι; Και, εν τέλει, γιατί θα ήταν φυσιολογικό το να σκεφτόταν απαισιόδοξα; Όταν κανείς σκέφτεται απαισιόδοξα, εισάγεται, εν τέλει, στον “μαύρο κύκλο”. Οδηγείται, δηλαδή, σε κακά αποτελέσματα. Και άραγε αυτά τα όνειρα θα είχε για τη ζωή του;».
Όποτε, θα ήταν προτιμότερο να ερμηνεύουμε τις καταστάσεις που μας συμβαίνουν, ανάλογα με τα συναισθήματα και τα αποτελέσματα που θα θέλαμε στη ζωή μας. Δεν υπάρχει λόγος να «τζογάρουμε» την υγεία μας, τα οικονομικά μας, τις σχέσεις μας, την εργασία μας, όταν κάθε φορά μας συμβαίνει κάτι που, σύμφωνα με τους πολλούς, θεωρείται αρνητικό.
Ας πάρουμε την ευθύνη για ό,τι γίνεται στη ζωή μας. Ας μην κατηγορούμε τις περιστάσεις ή τους ανθρώπους για ό,τι νιώθουμε. Εμείς ευθυνόμαστε για ό,τι νιώθουμε. Και μπορεί να μην έχουμε τη δυνατότητα να ελέγχουμε τα πάντα σε αυτή τη ζωή, ωστόσο μπορούμε, αν το αποφασίσουμε, να ελέγχουμε το πώς ερμηνεύουμε ό,τι μας συμβαίνει. Και ελέγχοντας το πώς ερμηνεύουμε τις καταστάσεις που μας συμβαίνουν, μπορούμε να ελέγξουμε τα συναισθήματά μας.
Κλείνοντας, πρέπει να τονίσουμε ότι είναι στο χέρι μας να μην ερμηνεύουμε ανόητα τα όσα βιώνουμε. Γιατί όποιος δεν μπορεί να ελέγξει το πώς ερμηνεύει αυτά που του συμβαίνουν, θα πρέπει να ξέρει ότι θα υποφέρει πολύ στη ζωή του. Η πηγή του ψυχικού πόνου μας, κατ’ ουσίαν, είναι οι ανόητες ερμηνείες που δίνουμε σχεδόν υποσυνείδητα σε ό,τι βιώνουμε.
Εσείς, αλήθεια, σε τι «κύκλους» θα θέλατε τη ζωή σας; Σε «μαύρους» ή… «άσπρους»;
